Archivo de la etiqueta: Bibliotecarios

26

Mar / 2018

Biblioterapia. Ba al dute liburuek gaitzak sendatzeko ahalmenik?

Autorea:

Libros que curan

Biblioterapia ez da zientzia bat, baina guztiok esan dezakegu liburuek –eleberriek bereziki– lagun diezaguketela une larriak gainditzen.

Biblioterapia terminoa aspaldikoa da, ez da asmakizun modernoa; antzinatik dator literaturak ahalmen sendagarria dueneko ustea.

Katherine Lui Gómez Mujicak, Venezuelako Unibertsitate Zentralak Bibliotekologian lizentziatuak, biblioterapiako liburu honen bidez hurbiltzen dizkigu definizioak, ibilbide historikoa eta egin daitezkeen biblioterapia motak. Hura erabiltzen duten profesionalei buruz mintzo da: psikologoak, psikiatrak, bibliotekologoak edo bibliotekariak.

Bibliotekologia, dakizuenez, Hego Amerikan erabiltzen da, Espainian, berriz, bibliotekonomia esaten zaio. Kontzeptu biak dira oso arraroak biblioteken zientziaz eta ikasketez ezer gutxi dakien jendearentzat. Egileak,  bibliotekologoaren jardun profesionalaren ikuspegitik azaltzen digu biblioterapia; horregatik dago liburua, gehienbat, biblioteketako profesionalei zuzendua.

Biblioterapiari buruzko azterlan arras interesgarria da, eta harritu egin nau ikusteak nola bertan adierazten denetik asko oinarritzen dela hirurogeiko hamarkadan Estatu Batuetako ospitaleetatik ateratako esperientziatan. Zehazki, San José, Kaliforniako Agnews State-ko ospitaleko bibliotekan.

Ospitale horretan gaitz fisikoak liburuen bitartez sendatzeko bideak lantzen ziren. Sendatzaile taldean biblioterapeuta bat edo psikiatra bat izaten zen, bibliotekologoarekin batera; azken honek aztertzen du talde-saioetarako materiala, irakurgaiak. Proiektuak onarpen maila handia izan zuen eta oraindik badihardu.

Ezin du edonork aritu biblioterapian. Funtsezkoa da biblioterapeutaren eta bibliotekologoaren prestakuntza espezifikoa aintzat hartzea. Biok ere biok izan behar dira gauza pazientearen irakurtzeko gaitasuna ebaluatzeko, literatura egokia hautatzeko eta taldearen eztabaidak suspertuko dituen teknika proiektiboak erabiltzeko. Profesionalek batera lan egiten duen taldea osatu behar dute. Ez dakit Euskadiko ospitaleetan ezer lantzen ote den biblioterapian.

Sinesgorrentzat, esan dut lehen ez dela asmakizun moderno bat. Aipatu nahi dut Egipton bibliotekak “Biziaren Etxeak” zeritzoten tenplutan egoten zirela, eta benetako ezagutza eta espiritualtasun guneak zirela.

Erromatarrentzat tratamendu medikoa lotuta zegoen irakurtzearekin, eta grekoek arimaren botikatzat zeuzkaten bibliotekak.

Erdi Aroan ohikoa zen ebakuntza bat egin bitartean liburu sakratuak irakurtzea. Ez uste Biblia bakarrik irakurtzen zenik; epopeiek eta tragediek ere xede terapeutikoak zituzten.

XIX. mendean ere erabiltzen zen ospitale psikiatrikoetan. Benjamin Ruschen izan zen lehen ikertzaile estatubatuarra pazienteei irakurketa arrunt gomendatzen 1802 urtean, eta, gainera, biblioterapia gomendatu zien barne estualdiak, depresioa, beldurrak eta fobiak dituzten pertsonei, eta adin handikoei orokorrean.

Estatu Batuetan asko dira oraindik biblioterapia aztertzen duten autoreak: Caroline Schrodes, Esther A. Hartman eta Mary Jane Ryan, besteak beste.

Nola defini genezake biblioterapia modu errazean? Biblioterapia da:“Liburuak eta beste material batzuk erabiltzea zuzendutako irakurketa-programa batean, laguntzazko terapia gisa agindua, nahasmendu mental eta emozionalen tratamenduan, eta desmoldaera sozialak zuzentzeko laguntzan.

Caldin, C.F. beste teorikoak dioenez, “Biblioterapia tresna baliagarria da eguneroko bizitzaren tentsioen aurkako borrokan, eta gizakiaren premia literario eta estetikoak betetzeko behar den katarsia egiten duenean, emozioak baretzen ditu”.

Fontanelle, M.F.-ren aburuz, “biblioterapia da medikuntzan eta psikiatrian laguntza terapeutiko gisa irakurtzeko materialak erabiltzea, eta zuzendutako irakurketa-arazoak konpontzen ere lagungarria da.”

Bentes Pinto V.-rentzat “Jarduera terapeutiko bat da“.

Definizio guztietan argi geratzen da liburuak sendatzeko erabil daitezkeela, beti ere psikiatra bat baldin badago, bibliotekariaren laguntzarekin eragingo duena larritasuna, min fisikoa edo psikikoa uxatzea.

Ez daukagu esperientzia terapeutikorik gure biblioteka-sarean, baina badakigu, adibidez, irakurketa-klubak sozializatzeko moduak direla, nolabait. Gero eta sarriago, adin handiko pertsona asko (gaur egun hirurogei urte inguruko jubilatuak asko dira) irakurketa-klubetara joaten dira bakarrik ez egoteko, lagunak egiteko, irakurtzen dituzten istorioen bidez eguneroko atsekabeak ahanzteko, etxetik irteteko, beste pertsona batzuk topatzeko, ikasteko… Egia esan, egin egiten dugu terapia apur bat.

Literaturak beste bizitza batzuetara eramaten gaitu. Errezeta, maiz irakurtzea; osasunean eta zoriontasunean hobetuko duzu, eta ikasi egingo duzu. Botika hauek, jakina, liburu-dendetan eta biblioteketan aurkitzen dira. Botika hau paperean har daiteke, edo digitalean edota audioliburutan.

Ez gara autolaguntzako liburuei buruz ari –hain ezagun eta arrakastatsuak–. Fikzioaren, eleberrien, ahalmen sendatzaileaz ari gara. Batzuetan argumentua bera da funtzionatzen duena, bestetan prosaren erritmoa, beste batzuetan pertsonaia nagusiarekiko miresmena. Bada beti hunkitzen eta emozionatzen gaituen libururen bat.

Liburu hau Donostiako liburutegi-sarean kontsulta dezakezue.

24

Eka / 2016

Liburutegi publikoa, etorkizuna datorren bitartean

Autorea:

biblioteca publicaLiburutegiei buruzko blog honetan, ezin falta zen hemen iaz argitaratutako Fernando Juárez-Urquijoren liburua (2015). Egilea Muskiz-Bizkaiko liburuzain ezaguna da. Liburutegian programa informatikoak eta sare sozialak ezartzeko daukan jarrera berritzaileak liburuzain urduria bihurtu du eta haren iritzia, harekin bat etorri edo ez, kontuan hartzen da.

Berrikuntzarekin daukan konpromisoa dela eta, Fernando Juárez-Urquijo beharrezko pertsonaia da liburutegien arloan.

Fernando Juárezen liburuak izenburu hau du:” La biblioteca pública: mientras llega el futuro” eta, batez ere, gure arlora zuzentzen da. Izan ere, liburua gure arloari buruzkoa da.<Nosotros> deitutako atalak gogorarazten digu gure lanbidea egokitu egin behar dela bizi dugun informazio eta teknologia testuinguru berriaren beharrizanei aurre egiteko. Gomendatzen digu informazioaren inguruan plantak ez egiteko eta autokritikari heltzeko.

Geldirik geratzeko gure joerari kritika egin arren, egileak gure lanbidea zilegitzat dauka inondik ere, batez ere beste arlo batzuetan batzuek benetan beharrezkoa ote den justu zalantzan jarri dutenean. Egileak animatu egiten gaitu mehatxu teknologikoak aukeratzat hartzera, animatzen gaitu puntakoak ez izanagatik teknologiak ez alboratzera, utz dezagun “egoa” eta aitor dezagun arlo batzuetan beste batzuek gehiago dakitela.

Liburu hau ez da bibliotekonomiari buruzko tratatu bat, ez ditu eredu zehatz batzuk ematen, ez zaigu esaten etorkizuna etorri bitartean zer egin, etorkizuna ere hemen da eta.

Liburuzainak aldaketaren alde akuilatzeko liburua da.

Egileak gogorarazten digu “gaitasun digital berriak eskuratu behar ditugu[la]; imajinatzen duzu komunikazio digitala, lidergo partekatua, sareen eta komunitateen kudeaketa, lankidetza-gaitasunak eta etengabeko ikasketa”.“Ezagutza tradizionalak beharrezkoak dira, baina ez nahikoak, eta esperientzien transmisio-katean zailduta egotea ez da dagoeneko aldekotasun bat”.

Azken puntu honekin ezin bat etorri, nire iritziz, zailduta egotea beti izango baita balio bat. Profil berriak osagarri izango zaizkigu, baina ez da nahikoa izango teknologoa izatea.Nire iritziz, zailduta egotea, esperientzia, umiltasuna, aldekotasun bat dira, betiko gainera. Ez nahastu, ordea, higiezina izatea eta zailduta egotea.

Liburuak eguneroko bidean une batez gelditzen laguntzen digu, eta Unibertsitatean ikasi genuena egiten jarraitu behar ote dugun galdetzen, ez ote diogun lanbide honi eta ematen diogun zerbitzuari itzuli bat eman behar.

Liburua irakurterraza da, titularrak balira bezala irakur daiteke, esango nuke ia hitz egin bezala idatzi duela. Beharrezko liburua da, zirikagarri zaigu batzuetan, baina batez ere liburuzain-lanbidean animatzeko eta aitortzeko liburua da.Fernado Juárezek herriaren liburuzaintzat dauka bere burua, eta giza faktorea aldarrikatzen du etorkizunean liburutegiak arrakasta izan dezan.

VI. Bibliotecas y municipio topaketa

Fernando Juárezen liburuaren edukiaz guztiz bestelakoak izan ziren iazko azaroan Madrilen egindako “VI. Bibliotecas y municipio topaketan” adierazi ziren gogoetak eta komunikazioak.Topaketaren goiburua, hauxe: Redefiniendo la biblioteca en la ciudad.

Hamar urte betetzen ziren topaketa hauek hasi zirenetik, eta Jordi Permanyer-i eskatu zitzaion sarrera bat egin zezala. Bere hitzaldiaren izenburua, berriz, Una ciudad, una biblioteca : el modelo de la biblioteca urbana en red.  Hor nolabait esan zigun hamar urte honetan Espainian autonomia-erkidego guztietan liburutegiak eraiki diren arren, beharrezkoa dela artean ere sare-lana aldarrikatzea eta “sare” eta “liburutegi-sistema”ren arteko nahasmena saihestea.

Batez ere hiri barruko sareei erreparatzen dio. Dioenez, “liburutegi-sistema ugari diseinatu eta ezarri dira, baina liburutegi-sare gutxik lan egiten dute elkarrekin txirikordatuta, sarean”; “hiri barruko sareez hitz egin ahal izateko oinarrizko printzipioak dira ‘plangintza eta ekipamenduak’, ‘eredu bakarra eta partekatua’, estrategia bateratua, zerbitzu-eskaintzak, efizientzia ekonomikoa.  Aitortzen dut inbidia sanoa izan diodala beti Bartzelonako liburutegi-zerbitzuen plangintzari.

Bi liburu hauek lagungarriak liburutegi publikoa hobeto ulertzeko

11

Abe / 2015

Liburutegia paradisu gisa

Autorea:

Treinta escritores que fueron bibliotecarios

Historian zehar idazle garrantzitsu asko liburutegietako zuzendari izan dira. Errege Liburutegiko edo Liburutegi Nazionaleko zuzendari izatea, kasu batzuetan, jada ospetsu bihurtutako idazlearentzako saria zen.  Beste batzuetan liburuzain gisa lan egitea beharrezkoa zen bizitzeko. Idaztetik bizitzea ez da erraza izan, ez iraganean, ezta gaur egun ere.

Granadako Unibertsitateko Angel Esteban literatura hispanoamerikarreko katedradunak bere liburuari “El escritor en su paraíso” (Idazlea bere paradisuan) izenburua ipini dio. Bertan, hogeita hamar idazle ospetsuk liburutegiarekin izan duten lotura aipatzen digu.  Idazle batentzako, batez ere iraganean, liburutegian lan egitea ia paradisuan egotea bezala zen. Haietako askok lana idazle bihurtzeko erabiltzen zuten eta asko irakurtzen zuten. Ohitura horretatik datorkigu gaur egungo liburuzainei ospe txar hori; izan ere, gizarteak oro har uste du lanorduak irakurtzeko erabiltzen ditugula.

Idazle liburuzain batzuek bokazioa zuten eta, idazteaz gain, euren herrialdeetako liburutegi-sistemak antolatu zituzten, katalogoak osatu zituzten, liburutegien sorrera sustatu zuten, literaturako hitzaldi eta solasaldietan hartu zuten parte, bibliografiak idatzi zituzten, liburuak erosiz bildumak osatu zituzten, kudeaketa-lanak egin zituzten…  Beste batzuek euren idazle sena garatu zuten batez ere, baina guztiak irakurle handiak eta liburuen zale amorratuak izan ziren.

Angel Estebanek zein idazle aukeratu ditu?

Estatu Batuetatik, bakar bat aukeratu du. Liburutegi publikoa sortu zen herrialdetik Stephen King dugu. Idazle gisa arrakasta lortu aurretik, Stephen Kingek lana egin behar izan zuen unibertsitatera joan ahal izateko, eta Maineko unibertsitateko liburuzaina izan zen.

Hego Amerikan liburutegi nazionaletako zuzendari izan ziren idazle ospetsu asko ditugu:  Reinaldo Arenas, liburuzaina Kuban; Jose Vasconcelos Mexikoko Liburutegi Nazionalaren sortzailea eta sustatzailea –gaur egun liburutegiak bere izena darama–;  Jorge Luis Borges eta Paul Groussac Argentinako Liburutegi Nazionaleko zuzendari izan ziren; Ruben Dariok garai batean Managuako Liburutegi Nazionalean lan egin zuen; Mario Vargas Llosa, Limako Klub Nazionaleko liburuzaina izan zen;  Martin Luis Guzman iraultzailea eta liburuzaina Mexikon; Juan Carlos Onetti, Montevideoko udal-intendentziako arteen eta letren dibisioko liburutegietako zuzendaria; gainera, erbesteratu zenean Madrilgo liburutegi publikoak asko erabili zituen; eta azkenik, Ricardo Palma Peruko Liburutegi Nazionaleko zuzendaria. Liburuzain eskale ezizena ipini zioten, bere literatura-ospea hainbat pertsona famaturi liburutegirako dirua eskatzeko erabili zuelako. Guztiak bat datoz Borgesen esaldi honekin: “Pertsona ez da idazten duenagatik, irakurri duenagatik baizik”

Ingalaterran Lewis Carroll –Aliceren abenturak lurralde miresgarrian ipuinaren egilea– eta Robert Burton –bere lanpostua bere eskuetara heltzen zen guztia irakurtzeko erabiltzen zuen idazleetako bat– aurkituko ditugu.

Italian Giacomo Casanova, alajaina. Guztiok dakigu emakume asko limurtu zituela. Liburuan dio zehatz-mehatz ehun eta hogeita bi emakume izan zirela, baina gutxik dakigu horretaz gain Bohemia-n Dux-eko liburutegiko liburuzaina izan zela eta nobelak, poesiak eta libeloak idatzi zituela.

Espainian Benito Arias Montano, Escorialeko liburuzaina; Leandro Fernandez de Moratin, Errege Liburutegiko zuzendaria; Bartolome Jose Gallardo, bibliografoa eta liburuzaina; Juan Eugenio Hartzenbusch, “Los amantes de Teruel” lan ezagunaren egile izan zen poeta erromantikoa, Liburutegi Nazionaleko zuzendaria ere izan zen, ebanista izateaz gain. Liburutegi Nazionaleko zuzendari ere izan zen Rosa Regas-ek anekdota gisa kontatzen du Hartzenbuschek berak fabrikatu zuen mahaia bere bulegora eraman zuela; Marcelino Menendez Pelayo, bere liburutegi osoa Santanderko udalari utzi ziona; eta Eugenio d´Ors, Kataluniako lau probintzietako mankomunitateko liburutegi herrikoien sortzailea, bibliotekonomiako fakultateen sustatzailea, mailegu-zerbitzuaren sustatzailea, arauen idazlea eta abar.  Oposaketa bateko gaien artean Espainian liburutegien eta liburuaren historia ikasi dugunok ezagutzen ditugu gutxi gorabehera.

Frantziatik hauek aukeratu ditu: Georges Bataille, “Ecole des Chartes” ezagunean bibliotekonomia eta artxibistika ikasi zituen;  Georges Perec, liburuzain bitxia; Charles Perrault, Louvre-ko liburuzaina; eta Marcel Proust, liburuzain dandy-a.

Alemaniatik,  Austriatik eta Suediatik:  Johann Wolfgang von Goethe, Weimar-eko liburuzaina izan zen; Jacob Grimm eta Wilhelm Grimm liburuzainak eta haurren literatura alemanaren ikerlariak;  Johann Christian Friedrich Holderlin, liburuzaina bi urtez bakarrik –1804tik 1806ra– Bad Homburg hiri alemanean; eta  Rober Musil, –honek ez zuen gozatu Vienako Technische Hochschule-ko liburuzain lanarekin–.  Lana aspergarria eta beti berdina zela iruditzen zitzaion. “Ezaugarririk gabeko gizona” nobela ezagunaren egileak liburuzain gisa lan egin baino nahiago zuen idatzi. Suediatik August Strindberg.

Errusiatik bakar bat aukeratu du:  Alexandr Solzhenitsyn. Liburuzaina izan zen, baina horren aurretik Lubianka-ko kontzentrazio-esparrutik bizirik atera zen, liburuei eta hango liburutegiari esker. Bertako liburuzainez ez du oso ondo hitz egiten, baina… “Liburutegia Lubiankaren apaingarria zen. Hori bai, liburuzaina nazkagarria zen. Neska ilehoria zen zaldi-itxurako gorpuzkerarekin, eta ahal zuen guztia egiten zuen itsusia egoteko… Baina harrigarriena zen liburuak hartzera etortzen ginenean, hamar egunetik behin! gure aginduei jaramon egiten ziela”

“Jaungoikoak poeta egin ninduen, eta ni liburuzain egin nintzen”

Eta idazle liburuzain hauek aipatzen amaitzeko, liburuko emakume idazle eta liburuzain bakarraren inguruan pixka bat gehiago luzatuko naiz.

Gaur egun liburutegietan batez ere emakumeek lan egiten badute ere, aurreko mendeetan lanbide hau gizonezkoena zen. XIX. eta XX. mendeak heldu arte ere itxaron behar da literaturaren munduan emakume idazleek euren lekua egiten hasteko.

Baina generoari lotutako aipamen hau alde batera utzita, ez naiz kuotazalea; poesiaren barruan eta liburuzain-lanbidearen barruan Gloria Fuertesek lekua bere merituengatik dauka . “Todo asusta ” bere poema-liburuan honakoa idatzi zuen: “Jaungoikoak poeta egin ninduen, eta ni liburuzain egin nintzen”

Beti hobe da nagusi bat baino liburu bat edukitzea

Gloria Fuertes jada 1958an egin zen ezagun “Poemas de suburbio” lanarekin, eta “Chicas” aldizkariaren ohiko kolaboratzaile izan zen. Beste emakume-talde batekin batera, paper handiagoa aldarrikatzen zuen gizarte frankistan. Gloria liburuzain egin zen dirua behar zuelako.

Madrileko Miguel Angel kaleko Nazioarteko Institutuan ingelesa eta blibliotekonomia ikasi zituen, eta ikasketak amaitu ondoren, Institututik hurbil zegoen liburutegi batean aurkitu zuen lana.

Bulego batean –ez zuen batere gustukoa lekua– lan egitetik bere nagusiak liburuak ziren leku batera pasatu zen lan egitera. Ironiaz hau aipatzen zuen: “Beti hobe da nagusi bat baino liburu bat edukitzea”.

Irakurleei liburuak gomendatuz liburuzain gisa lan egin zuen garaia oso zoriontsua izan zen beretzat. Auzoko jende asko maiz hurbiltzen zen liburutegira eta Gloria erakundearen aurpegi atsegina zen. Ez zen liburuak gomendatzera eta inork eraman ez zitzan zaintzera mugatzen, baizik eta bere ohiko sinpatiarekin liburuen boterearekiko sentitzen zuen berotasuna helarazten zuen. Bilerak eta solasaldiak sustatzen zituen, eta liburuekiko zuen zaletasuna erakunde osoari kutsatu zion.

Phyllis Turnbull-en laguna

Phyllis Turnbull Nazioarteko Institutuko irakasle iparramerikarra bere laguna izan zen 1971n hil zen arte.

Phyllisek bere lagunari Fullbright  beka lortu zion. Beka horri esker Estatu Batuetako unibertsitateetan gaztelaniako eskolak eman ahal izan zituen. Gloriak unibertsitate mailakoak ez ziren bibliotekonomiako ikasketak egin zituen, eta horren inguruan ironiaz hau zioen: “Unibertsitatean sartu naizen lehen aldian bertan eskolak emateko da”. Oso pertsona apala izan zen beti.

Hortaz, liburuzain izan ondoren Pensylvania eta Virginiako unibertsitateetan irakasle izan zen. Ameriketako unibertsitateetako liburutegiek harritu zuten gehien. “College haiek berehala eskuratzeko moduko liburu pila zituzten, lan berriak gastuei erreparatu gabe erosten zituzten, profesionaltasunez eta errespetuz zaintzen zituzten, eta sailkapenean zein maileguan oso antolakuntza-sistema modernoa zuten”. Hirurogeiko hamarkadan egon zen unibertsitatean irakasle.

Aitorpenen garaia

Estatu Batuetatik Espainiara itzuli zenean Institutuan irakasle gisa lan egiten jarraitu zuen, baina beti liburutegiari lotuta, haurrei liburutegiekiko zaletasuna helarazi nahi zielako. 1965ean Gipuzkoa Saria jaso zuen “Ni tiro, ni veneno, ni navaja” liburuarengatik, eta Lazarillo saria “Cangura para todos” ipuin-liburuarengatik. Hirurogeita hamarreko hamarkadatik aurrera literaturatik bizi ahal izan zen. Hirurogeiko hamarkadan jaiotakoetatik nork ez ditu ezagutzen “Un globo, dos globos, tres globos” eta “La cometa blanca” telebistako programak? Gloriak bertako gidoietan hartu zuen parte.

Bere poesia-lanez gain, Gloria Fuertes liburutegiak sortzeko egindako lanarengatik eta bere obraren garrantzi pedagogikoagatik da ezaguna. Irakurzaletasuna haurrengana heltzeko ardura handia sentitzen zuen. Haurren nagusi bakarrak ere liburuak izan zitezen nahi zuen. Horregatik Barajas-ko gaztetxoentzako zentro eta liburutegi publikoak idazlea omendu du haur-aretoari bere izena ezarriz, eta horregatik zenbait ikastetxek bere izena daramate. Gerraostean Espainia bezalako pobreziaz betetako herrialde batean Gloria analfabetismoaren aurka borrokatzen hasi zen; zeregin horretan, bere dirua eta liburuak oparitzera heldu zen.

Duela gutxi arte, Liburutegi Nazionaleko  zuzendaria idazlea izaten zen. Hala ere, liburutegietako zuzendariak, oro har, jada ez dira pertsona ezagunak. Unibertsitateetan bibliotekonomiaren irakaskuntzak lan hau “profesionalizatu” du. Liburuzain-lana liburuak irakurtzearekin lotzen zuen topiko hori ere apurtu da. Zenbait kasutan, eta hori kezkagarriagoa da, gutxi irakurtzen duten liburuzainak daude. Liburuzain-lanbidearen etorkizuna enigma bat da. Gaur egun fakultateetan zer irakatsi behar da?

Liburua pasadizo interesgarriz betea dago. Estilo arinean idatzita dago. Kapitulu bakar bat edo guztiak irakur daitezke. Ez bakarrik gure lanbiderako, baita liburutegia zer izan den eta idazle asko bertan lan eginez paradisuan zergatik sentitu ziren ere hobeto ulertzeko ezinbestekoa da

31

Mar / 2014

Liburutegiak lagun

Autorea:

Bidalketa honetan lurralde eta nazioen liburutegien arteko harreman eta proiektuei buruz arituko naiz: liburutegien arteko senidetzeak, liburutegietako langileen egonaldiak atzerrian… etab. Beste liburutegietan nola egiten duten lan jakitea eta halaber egitarau eta proiektu bateratuak egitea oso aberasgarria izan daiteke.

Hau guztia, hilabete honetan egin diren hiru jardueren harira dator.

Lehenengoa izan da Iparraldeko liburuzainen bisitaldia Donostiako Haur liburutegi Nagusira.

Bigarrena, gure liburutegi sareko bi liburutegien senidetzea. Hain zuzen Intxaurrondo, Amara( Ernest Lluch) eta Taradelleko liburutegien arteko senidetzea.

Eta, azkenik, liburutegi nagusian burutuko den egonaldi profesionala, martxoaren 17tik ekaina bitartean. Ekateryna Shkyler etorri da,
Finlandiako Entresse Librarykoa da. Azken horretaz, hurrengo bidalketa batean
arituko naiz.

Iparraldeko liburuzainen bisitaldia.
Martxoaren 6an, Iparraldeko liburuzain talde batek egin zigun bisita. Maia Etchandyren bitartez adostu zen, bera baita Euskal Kultura Erakundearen eta bertako elkarte eta taldeen arteko bitartekaria. Besteak beste, Baionako Mediatekakoak, Miarritzekoak, Donibane Garazikoak, Uztaritzekoak eta Pauekoak etorri ziren.

Elena Oregi lankideak, Haur liburutegi Nagusiko arduradunak, egin zien harrera euskaraz eta frantsesez; Maia Etchandyk eta nik neuk ere laguntzen saiatu ginen.

Zuetako gehiengoarentzat Ustaritzeko Euskal Kultura Erakundea erabat ezezaguna izango delakoan, zertan aritzen diren gogoaraztea egokia deritzot. 1990ean sortu zen euskara eta euskal kulturaren alde jarduteko xedeaz, eta zenbait erakunde publikoen laguntzaz: Frantziar Komunikabide eta Kultura Ministerioa,  Akitaniako Eskualde Kontseilua, eta euskal kulturaren aldeko udalen bilkura ( Iparraldeko 146 udal), eta azkenik, Eusko Jaurlaritza.

Haien helburuetako bat da euskal kultura bultzatzea eta zabaltzea. Horrela, euskal kultura zabaltze eta hedatzearen alde lan egiten dute, sormen lana indartuz.

Iparraldean euskal kultura indartzen duten Mediateka garrantzitsuak daude, eta haiekiko harremana suspertzea beti interesgarria iruditu zaigu. Haiengana joateko asmoa dugu.

Liburutegitik liburutegira, herrialdetik herrialdera proiektua.

Eva Leuco Sánchez, Taradelleko Antoni Pladevall i Font Liburutegiko arduradunak,  proiektu horretan parte hartzeko proposamena eskaini zigun urtea hasieran.

2011n ekin zioten proiektu horri, beste herrialdeetako egoera ezagutzeko, eta era berean liburutegien bidaia, xendazaletasuna eta mendizaletasun arloa bultzatzeko.

Joan den urteetan senidetze proiektua Eskozia (2011 urtea), Proventza (2012. urtea) eta Portugali (2013 urtea) eskaini diote.
Proiektua xumea da. Martxoa eta urria bitartean, proiektuan parte hartzen duten liburutegiek aukeratutako kulturari jardunaldiren bat eskaintzen diote. Liburutegiaren aurrekontu eta denborarekin bat egiten du. Amara eta Intxaurrondoko liburutegiak dagoeneko horretan ari dira.

Adibide gisa, Intxaurrondo Liburutegiak apirilean,” Ibiltarien astean“, irakurketa gida egingo du. Kataluniako xendazaletasuna eta mendizaletasunaren liburuak aukeratuz. Urriko literatur solasaldian “Enrique Vila Matas”  kataluniako idazlea irakurriko dute.

Amarako Liburutegiak, “Narratzaileen txokoan“ Kataluniako ipuinak kontatuko dituzte. Literatur solasaldian Juan Marsé-ren “Ametsen kaligrafia” liburua irakurriko dute eta Salvador Espriu poeta katalana ere gogoan izango dute.

Liburutegien arteko elkar laguntza ohikoa eta betikoa da, eta argi dugu asko ikasten dela besteena ezagutzeko bidaiengan, eta langileen arteko harremanen bide. Besteren batean ere aipatu dut: birtualak zuzena balioesten du. Ez dago erkatzerik gizakien arteko harreman zuzena, birtualarekin. Nire belaunaldikoek, bederen, hala sentitzen dugu. Kataluniako gure kideak irailean etortzeko asmoa dute.

 

 

 

 

 

 

 

 

30

Ira / 2013

María Moliner, liburuzaina. Emakume liburuzainak

Autorea:

Iraileko post honetarako, bi ideia darabilzkit buruan. Batetik, ospea izan duten emakume liburuzainak gogoaraztea; bestetik, ALArentzat ( Liburuzain  amerikarren elkartea) Kathatina Phenixek egindako ikerketaren artikulua aurkeztea; bertan , emakume liburuzainen estatusa aztertzen baitu.

Emakume liburuzain ospetsuak

Ez da erraza liburutegien arloan ospea izan duten emakumerik aurkitzea. Berez, emakumeen lanbidea den honetan  gizonak nabarmendu dira, eta azken urteotan baino ez, aurki daitezke emakumeak goi mailako lanpostuetan. 1970etik aurrera agertzen dira batzuk. II. Errepublika garaian kulturan izan zen mugimendu aurrerakoia, bertan behera geratu zen Gerra zibila dela eta.
Gertuko adibide gisa Donostiako Udal Liburutegia, 1874an sortu zelarik, 1972ra arte ez du izango emakumerik zuzendaritza karguan. Lehenengoa, Eulalia San Agustín Barraca izan zen, Artxibari, Liburuzain eta Arkeologo Talde Fakultatiboko ospetsukoa zen. Bere aurretik zazpi zuzendari egon ziren, gizonezkoak…

María Moliner ezaguna da denontzat, izen bereko gaztelaniazko hiztegi famatua idazteagatik; baina, ezezaguna da gehiengoarentzat bere liburuzain lana. Jakina, hiztegia bere bizitzako lanik handiena izan zen, dudarik gabe. Hamabost urtetan milaka fitxa idatzi zituen, eta inolako teknologiaren laguntzarik gabe, halako tamainako eta balioko hiztegia lortu zuen.

Halere, bere liburuzain lanak, besteak adineko garrantzia izan zuen. 2. Errepublika garaian sorturiko nekazal eta herri giroko liburutegiak bideratze lanetan parte eraginkorra izan zuen. 1935ean, nazio arteko Liburutegi eta Bibliologia Kongresuan parte hartu zuen,” Landa-liburutegiak eta liburutegiak Espainian” txostena aurkeztuz.
Valentzian liburuzain eskola bat abiatu nahi izan zuen. Landa giroko liburutegien eraginkortasunean itsu-itsuan sinisten zuen, kultura eta irakurketa zabaltzeko tresna gisa. Garai hartan Espainian biztaleriaren %40 analfabetoa zen.
Misioetako liburutegiei buruzko memoria bat idatzi zuen. Herrixketara joaten zen benetako erralitatea ezagutzeko asmoz. Kataluniako esperientzia goraipatu eta hango eredua hedatzen ahalegindu zen. Gerra Zibila garaian ere, arazoei aurre eginez, liburutegiko lanetan jarraitu zuen..
“ Liburutegi txikientzako argibide liburua” idatzi zuen, bertan bilduz urteetako esperientzia guztia.
Garatu bidean zegoen hau guztia Gerra Zibilak zapuztu zuen. Gerra ondokoak urte ilunak izango dira. Madrilgo Ingeniari eskolako liburutegiko lanak amaitzean, María hiztegia sortze lanetan murgiltzen zen.

Omenaldiak berandutxo etorriko dira, baina “Liburutegia gerran” izeneneko erakusketan, Espainiako Liburutegi Nazionalak antolatutakoa 2005ean, azkenean María Molinerrek egindako lana goraipatzen da.

María Molinerren bizitza zein bere liburuzain lana ezagutzeko, Pilar Rubio Lópezek idatzitako ” María Molinerren lana eta bizitza” liburua irakurtzea duzue egokiena. María liburutegien alde mugiarazi zuen espiritu bera gaur egun indarrean dagoela esango nuke, ez dago zaharkitua.

Emakume liburuzainen estatusa
Liburuzainen lanbidea ez da garrantzitsua, hau da, gizartean duen harrerari eta alderdi ekonomikoari erreparatzen diogun heinean. Emakumeen lanbidea da, horrek dakarren ondorio ekonomiko eta guzti. Soldata, kultur arloan dauden beste zenbait lanpostuena (ondarea, museoak…) baino baxuagoa da.

Hori guztia baieztatzeko nahiko dut nire esperientziarekin, datu estatistikoen beharrik gabe. Estatu Batuetan Katherine Phenixek hala baieztatu zuen 1985ean bere lana ” The status of women librarians” aurkeztu zuenean.  Emakume liburuzainei buruzko 2.000 aipamen bibliografiko ekartzen ditu.

Katharinek dio: ” 1980an Estatu Batuetatko erroldan 136.000 liburuzain zeuden, eta horietatik %84,6 emakumeak ziren. ALAn (Amerikar liburuzainen elkartea) 40.000 kide daude, eta horietatik %78,3 emakumeak dira. Gaur egun emakumeen lana dela dirudi, baina ez zen horrela duela 100 urte. Merkeak eta eskuragarriak zirelako iritsi ziren emakumeak lanbide honetara”

Soldatari dagokionez esaten du: “Unibertsitateetako liburutegietan emakumeek $ 14,850 dólar irabazten dituzte urteko, gizonezkoek, berriz $20,520. Liburutegi publikoetan emakumeek  $14,236 dólar eta gizonezkoek $19.319. Alde bera ematen da liburutegi mota guztietan”.

Nik ez nuke esango ez, gaur egun hori gertatzen denik gure artean; hau da, gizonezko batek emakume batek baino gehiago irabaz dezakeenik liburutegizain lanetan. Baina, bai, esango nuke, kultur arloko lanbideak aintzat hartuz, museo bateko zuzendariak, antzerki batekoak, edota Kongresu Jauregi batekoak, liburutegi batekoak baino gehiago irabazten duela. Nork ukatuko luke hori gertatzen dela emakumeen lanbidea delako?

Horregatik, emakume liburuzainak gogoratu nahi ditut. Tartetxo hau eskaini, omenalditxo bat egin.  Gaur Maria Moliner baina urtean zehar beste batzuk gogoratuko ditut.

Nieves Gonzalezek Youtuben beti galdetzen du: Zergatik naiz liburuzain?

31

Urr / 2012

Liburuzainak eta wikipedia

Autorea:

Wikipedia libro de Cristina MartínezCristina Martínezek, ikusentzunezko komunikazioan lizentziatuak, bere liburuan, era argi, zehatz eta ulerterrazean, Wikipediaren zenbait alderdi azaltzen dizkigu: jatorria, finantziaketa, filosofia, editore bihurtzeko modua, etorkizuna…besteak beste. Burgosen, VI. Liburutegi publikoen Kongresuan, Katalanek, wikipedian katalanez argitaratzeko 150 liburuzain trebatzeko proiektua, aurkeztu berri du.

Catalunyako liburutegi publikoek  mundu mailan aitzindaria den egitasmo bati ekingo diote: Wikipediarako hainbat eduki sortu eta hedatuko dute. Lankidetza bi lan ardatzen bitartez gauzatuko da; alde batetik edukiak erantsi eta horretarako formazioa jaso dute eta difusioa erabiltzaileen artean. Girona, Lleida, Tarragona eta Terres de l’Ebreko liburutegi publikoen katalogoak, esaterako, erantsiko dira; eta, Generalitateko Irakurketa Plan Nazionala, Wikitextos proiektuarekin ( egile-eskubiderik gabeko jatorrizko testu eleanitzez osaturiko liburutegi digitala) uztartzeko aurreikuspena dago.

Eta, nola funtzionatzen du Euskal Wikipediak?

Wikipedia euskaraz egiteari, 2001eko abenduaren 6an ekin zitzaion. Gaur egun 146.230 artikulu ditu. Kronologikoki aztertuz ondorengo data hauek azpimarratu
behar dira: Lehenengo hiru urteetan 17.000 artikulu bildu ziren. 2008an Euskal Wikipediak Sareko Argia Saria jaso zuen. 2009an EITB 3k Wikipediari buruzko erreportaje bat eman zuen. 2010ean administrazioak laguntza ugari ematen dio. Eusko Jaurlaritzak Lur enziklopediako edukia Wikipedian argitaratzeko erabakia hartzen du.  Elhuyar Fundazioak ekin zion lanari, 11.000 artikulu argitaratzeko konpromisua hartuz. 2011 urteko Durangoko Azokan maratoi antzeko argitarapena egiten da. 2012. urtean Eusko Jaurlaritzak Wikipedia hobetzeko bere horretan jarraitu du, baina dirulaguntza urriago emanez, 279 artikulu gehiago erantsi dira.

 Euskadiko Liburuzainak non gaude ?

Euskadin kazetaritza lizenziatuak dira Wikipediari buruz gehien egin dutenak. Kazetaritza Fakultateak antolatzen ditu urtero Dokumentazio Jardunaldiak, oso interesgarriak, hain zuzen. Aurten 5.ak izan dira: tokikoa eta globala konektatuz izenburuarekin, eta Galder González Larrañagak Wikipedian idazteko tailer bat antolatu zuen. Liburuzainik egon ahal zen?

Badakigu, bai, Euskadin ez daukagula Dokumentazio Lizentziaturarik; baina, Nieves
Gonzalezen  iritziz, horretaz aritu baikinen  joan den urriaren 24an,  Donostira etorri zenean,” Liburutegiaren eguna” zela eta, gure lanbideak zerbait berria behar du…,
aldaketaren bat: zerbait iraultzaile eta apurtzailea. Nievesek bere blogean ere,
liburuzainak 2.0an, horretaz idazten du.
Zenbait urte daramagu edukiak sortu beharraz hausnartzen; eta, zergatik ez
Euskal Wikipedian? Gure lana ikusgai bihurtu behar dugu.
Irakur ezazue liburua! Irakurri ere Wikipedian bertan azaleko orrialdeak,
taldearekiko loturak, estilo argibide gida, nola bozkatu…
Izan gaitezen Wikipedia adituak! Horrela baino ez baititugu lagunduko erabiltzaileak, eta, askotxo dira.  Nire aldetik saiatuko naiz formakuntza tailer bat egiten gure liburuzainentzat

06

Eka / 2012

Muskizeko liburutegiaren urteurrena

Autorea:

Ana Ruiz, Haur liburutegi Nagusiko liburuzainak idatzitako bidalketa.

Joan den maiatzaren 23an jardunaldi interesgarri batez gozatzeko aukera izan genuen, Muskizeko Liburutegiaren 25. urteurrena zela eta. Duela 23 urte bertako liburuzain
den Fernando Juarezek oso ekitaldi polita eta atsegina antolatu zuen.

Liburutegien munduan ezagunak diren zenbait aditu entzuteko aukera aparta izan genuen; Juárez bera, Jordi Serrano, eta José Antonio Merlo Vega, besteak beste.

Berez, ekitaldi egituratua zen, baina lagun arteko bilera bihurtu genuen. Kafea eta pasten artean, liburutegien egoera eta etorkizunari buruz hausnartu genuen: edukiak sortzeko beharraz, informazioa partekatzeaz, agerikoagoak agertzeaz, eta jarduerak antolatzeaz aritu ginen.

Ondorioz, uneren batean egoera ekomonikoa dela eta ezkortasuna azaleratu bazen ere, orokorrean pozik azaldu ginen, uste baitugu liburutegiek garrantzia handia dutela gaur egungo gizartean. Krisialdia eta murrizketak pairatzen ditugun arren, liburutegiek bitartekari lana egin behar dugu, eta erabiltzailearengana hurbildu, gizartean
hain egungoak diren baliabide digitalak eskuratuz.
Guztiok oso garbi genuen norantz abiatzen ginen. Baina, ea gai garen gure gogoa eta grina gizarteari transmititzeko.

ZorionaK Muskiz!

 Nire blogean parte hartzera konbidatu nuen nere lankidea Ana Ruiz bera Muskizen egon baitzen. Elena Oregirekin, Haur Liburutegi Nagusiko arduradunarekin.Jardunaldi horretako oihartzuna nire blogean zabaltzea, interesgarria iruditzen zait.

Bukatzeko  gomendiotxo bat irakurri ezazue Fernado Fuárezen txostena, ” Sare sozialen eboluzioa 2010ean” Anuario ThinkEPI, v. 5, or. 146-154